Heb elkaar lief

Stilte kan je op vele manieren ervaren. Zoals stilte, als een bewegingloos moment zonder activiteit, waar geen beweging of geluid te bekennen is. Stilte kan je ook ervaren als een tijdsspanne in een ruimte of omgeving, waar geen geluid of onrust is. Zo, kan je ook stilte ervaren tussen mensen die elkaar ontmoeten zonder dat ze met elkaar praten. Zo kunnen mensen met elkaar afspreken dat ze op bepaalde plaatsen, stilte in acht willen nemen, stilte willen handhaven of laten plaatsvinden. Door niet met elkaar te spreken, maar toch kan er daar wel sprake van communicatie zijn, tijdens die stilte kan er toch ook ‘ontmoeting’ zijn en dat hoeft de stilte niet te storen in het gericht zijn op het ‘Heilige in stilte’. Het kan zelfs zo zijn dat de stilte door ‘deze wijze van ontmoeting’ weldadig wordt, omdat je de stilte met elkaar deelt.

Ontmoeting en contact maken kan op velerlei manieren zonder dat het de stilte verstoort of verbreekt. Het lijkt mij van belang het hier gestelde in overweging te nemen, om dat juist in gebed en meditatie momenten de deelnemers het niet als een in zichzelf gekeerde aantal individuen er aan deelnemen.

Ontmoeting tijdens het binnenkomen of tijdens de viering of meditatie, daarbij laat de een merken dat je welkom bent, de ander blijft stoïcijns vooruit kijken, dat is iets wat mij de laatste jaren erg ongemakkelijk voorkomt. De meditatieve momenten als zodanig, waarbij een ieder op zijn plaats gezeten zich een naar binnen gerichte houding aanneemt, het contemplatieve aspect, dat is vanzelfsprekend zeer waardevol en daaraan wil ik niets afdoen. Ontmoeting kan dus in mijn filosofie gewoon plaats vinden zoals ik dat hierna neerzet. Daarin is ‘ontmoeting’ van belang in stilte plaatsen. En dat kan ook hier gewoon gebeuren door een knikje met het hoofd, even de ander van gelaat tot gelaat aankijken, simpelweg even de hand reiken, of iemand een schouderklopje geven van leuk dat je er bent, fijn om hier te zijn en jou zo te mogen begroeten.

Het is natuurlijk wel zaak dat dit van te voren besproken is en dat iedereen er kennis van heeft genomen. Ook zal er een leergesprek over gevoerd moeten zijn alvorens je deze wijze van ‘stilte beleving’ kan toepassen. Als mensen geen contact met elkaar willen maken, dan kan dat een keuze zijn, maar dat hoeft geen vanzelfsprekendheid te zijn. Het kan een vorm van naar binnen-gekeerd-heid zijn waar je voor kiest, toch kan het anderen een gevoel van ongemakkelijkheid geven, dat mijn inziens niet nodig is.

Hierboven heb ik geprobeerd uit te leggen hoe stiltebeleving anders ervaren kan worden dan we gewend zijn, in een pandgang van een klooster, kerk of meditatie ruimte, het kan wezenlijk anders gebeuren.

In onze tijd van bevolkingsgroei in steden en drukke stations, waar mensen gehaast langs elkaar heen lopen en anderen het gevoel geven niet welkom te zijn, zou het mijn inziens goed zijn om stilte beleving bij samenkomsten in kloosters en kerken, een andere wending te geven. Allicht zou juist in het bovenstaande perspectief, het goed zijn aandacht te geven aan ‘ontmoeting’ op een integere en spirituele wijze met aandacht naar elkaar, zonder, de hectische dingen van het leven van alle dag.

Van ‘ontoegankelijk en weinig openstaand’ naar bewust er voor elkaar zijn, binnen een mystieke sfeer.

Je toewenden naar stilteretraites waarin een strikte houding van onthouding van ‘ontmoeting’ in de stilte-meditatie beleving gebruikelijk is, kan ook een vlucht zijn uit een wereld van onrust en chaos waar we allen bij betrokken en medeverantwoordelijk zijn. Daarvoor zou het bovenstaande in-geleerd kunnen worden, opdat we leren en beseffen dat we niet altijd maar door kunnen gaan met langs elkaar heen blijven lopen zonder naar elkaar om te zien. Je toewenden naar elkaar in stilte retraites op deze wijze, zou vanuit een christologische houding ‘te overwegen’ zijn ten gunste van de afstandelijkheid in het sociale leven, in de maatschappelijke openbare ruimtes.

Deze vorm van stilte kan tot een belevingstaal komen, waarin iedereen zich thuis kan voelen, opdat er een religieuze en spirituele uitwisseling plaats kan hebben in de ‘ontmoetingen’ tijdens stilte retraites, dat aansluit op het 11^de gebod (aanbeveling [1]) van Christus, heb elkaar lief, zoals ik jullie heb lief gehad